آموزش جامع حسابداری موجودی مواد و کالا

در روش اولین صادره از اولین وارده فرض می شود جریان هزینه ها مبتنی بر این است که قدیمترین کالاهای موجود، قبل از سایر کالاها صادر یا به فروش می رسد. این فرض درباره جریان هزینه معمولا با واقعیت مطابقت میکند زیرا معمولا مدیریت مایل است ابتدا قدیم ترین کالاها را برای مشتریان ارسال دارد تا موجودیهای کالا صرفا شامل کالاهای جدیدتر باشد. این روش دارای نظم بوده و بکارگیری آن نیز آسان است و با اصل بهای تمام شده نیز مطابقت دارد. استفاده از این روش باعث می شود تا بهای تمام شده موجودیهای کالا احتمالا به ارزشهای جاری بازار که برای جایگزینی موجودیهای کالا نیز باید پرداخت شود ، نزدیکتر گردد.

در روش اولین صادره از اولین وارده برمبنای این فرض که کالاها به ترتیبی که خریداری می گردد به مصرف می رسد ، هزینه های مربوط بین موجودیهای کالا و کالاهای فروش رفته سرشکن می شود. به عبارت دیگر کالاهائی که ابتدا خریداری با تولید می شوند قبل از سایر کالاها مصرف (در واحدهای تولیدی) یا به فروش ( در واحدهای و بازرگانی ) می رسند. بنابر این ، موجودیهای کالا متشکل از جدیدترین خریدها (تولید) خواهد بود. بکارگیری روش اولین صادره از اولین وارده ، شناسائی محموله های تشکیل دهنده موجودیهای کالا را با بهای تمام شده مختلف ایجاب می کند.

روش اولین صادره از اولین وارده را می توان بدون پیچیدگی ، هم در سیستم ثبت ادواری و هم در سیستم ثبت دائمی موجودیهای کالا بکار گرفت.

روش اولین صادره از اولین وارده در سیستم ثبت ادواری موجودیهای کالا

با استفاده از اطلاعات مثال زیر، نتایج حاصل از بکارگیری روش اولین صادره از اولین وارده به شرح زیر خواهد بود:

انبارگردانی انجام شده در پایان فروردین موجودی کالای الف را به میزان ۷۰۰ عدد نشان میدهد. این موجودی میتواند ترکیبی از موجودی اول فروردین یا کالاهای خریداری شده طی فروردین ماه باشد.

اگر روش اولین صادره از اولین وارده مورد استفاده باشد ، موجودی کالای الف در پایان فروردین از اقلامی تشکیل میشود که اخیرا خریداری شده است. محاسبه بهای تمام شده موجودی کالای الف در پایان فروردین ماه برمبنای روش اولین صادره از اولین وارده در زیر نشان داده میشود :

شرکت باختر

محاسبه بهای تمام شده موجودی پایان دوره کالای الف برمبنای

روش اولین صادره از اولین وارده

بهای تمام شده کالاهای فروش رفته ۱۰٫۲۰۰٫۰۰۰ ریال ( بهای تمام شده کالاهای آماده برای فروش ۱۶٫۹۰۰٫۰۰۰ ریال ، منهای بهای تمام شده موجودی پایان فروردین ، ۶٫۷۰۰٫۰۰۰ ریال ) است . بهای تمام شده کالاهای فروش رفته با استفاده از قدیمی ترین نرخها محاسبه می شود.

روش اولین صادره از اولین وارده در سیستم ثبت دائمی موجودیهای کالا

بکارگیری روش اولین صادره از اولین وارده در مواردی که از سیستم ثبت دائمی موجودیهای کالا استفاده میشود از طریق مثال زیر تشریح می شود. مثال : شرکت ایران از سیستم ثبت دامی موجودیهای کالا استفاده می کند. با توجه به اطلاعات زیر که مربوط به کالای الف در فروردین ماه ۱۳۶۶ می باشد ، بهای تمام شده موجودی کالا در پایان فروردین ۱۳۸۶ به شرح صفحه بعد محاسبه می گردد :

محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در پایان فروردین ۱۳۸۶

نحوه محاسبه موجودی کالا در پایان فروردین ماه ۱۳۹۶ به شرح زیر است: ۲٫۰۰۰ واحد از خرید انجام شده در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۳۰(بهای هر واحد ۴۱۵ ریال)    ۸۳۰٫۰۰۰ ریال ۴٫۰۰۰ واحد از خرید انجام شده در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۵(بهای هر واحد ۴۴۰ ریال)    ۱٫۷۶۰٫۰۰۰ ریال بهای تمام شده موجودی کالا در ۱۳۹۶/۰۱/۳۰                                             ۲٫۵۹۰٫۰۰۰ ریال

بهای تمام شده موجودیهای کالا در پایان فروردین ماه در سیستم ثبت دائمی و سیستم ثبت ادواری به دلیل این که از روش اولین صادره از اولین وارده استفاده می شود یکسان خواهد بود. در مواردی که از روش اولین صادره از اولین وارده در سیستم ثبت دائمی موجودیهای کالا استفاده می شود ، اقلام صادره را میتوان (الف) به تدریج و پس از هر صدور و یا (ب) بطور یکجا و در پایان دوره مالی در روی مدارک موجودیهای کالا اندازه گیری کرد که نتایج به هر حال یکسان خواهد بود.

ارزیابی روش اولین صادره از اولین وارده

یکی از مزیتهای اعمال روش اولین صادره از اولین وارده ، انطباق آن با گردش عینی کالا است. در عین حال ، بکارگیری این روش امکان تحریف و دستکاری در سود و زیان را از بین می برد زیرا واحد تجاری با اتخاد این روش مجاز به انتخاب بهای تمام شده مشخصی برای کالاهای فروش رفته به منظور تطابق با درآمدهای تحصیل شده نمی باشد . مزیت دیگر بکارگیری روش اولین صادره از اولین وارده این است که بهای تمام شده موجودیهای کالا به ارزشهای جاری بازار نزدیک می شود زیرا ، کالاهایی که ابتدا خریداری شده است ابتدا نیز صادر و یا به فروش می رسد و ارزش خریدهای اخیر، بهای تمام شده موجودی کالای پایان دوره را تشکیل می دهد. این موضوع به ویژه در وضعیتهایی که گردش اقلام موجودی زیاد است به وضوح مشاهده می شود . روش اولین صادره از اولین وارده به دلایل زیر از نقطه نظر مقاصد قیمت گذاری موجودیهای کالا به مقیاس بسیار زیادی مورد استفاده قرار میگیرد:

1. سهولت بکارگیری ،
2. امکان بکارگیری در سیستم ثبت دائمی و سیستم ثبت ادواری
3. نزدیک بودن بهای تمام شده موجودیهای کالا به قیمت بازار
4. تطابق جریان هزینه با گردش فیزیکی موجودیهای
5. سیستماتیک و معقول بودن
6. جلوگیری از تحریف و دستکاری در سود و زیان

ایراد اساسی اعمال روش اولین صادره از اولین وارده این است که جدیدترین اقلام هزینه در ارتباط با کالاهای فروش رفته با درآمدهای جاری مطابقت داده نمی شود بلکه بهای تمام شده قدیمی ترین واحدها با درآمدهای جاری فروش مقابله می شود . به عبارت دیگر هنگامی که قیمتها روند صعودی دارد سود خالص گزارش شده بیشتر از میزان واقعی گزارش خواهد شد که این مبلغ اضافی را اصطلاحا سود نگاهداری موجودیهای کالا مینامند. در واقع ، سود ناشی از نگاهداری موجودیها عبارت است از تفاوت بین بهای تمام شده واقعی کالاهای فروش رفته برمبنای روش اولین صادره از اولین وارده و بهای تمام شده کالاهای فروش رفته چنانچه برمبنای ارزش جاری کالاهای فروش رفته اندازه گیری شود.