در جستجوی پول هوشمند

اقتصاد > بازارکار - مهدی کنعانی

از قدیم گفته اند بی مایه فطیر است. این ضرب المثل در مورد کارآفرینی هم صدق می کند و بسیاری از کارآفرینان برای تحقق طرحهای خود در پی شریک یا سرمایه گذار "مایه دار" بوده اند. با این حال از دیرباز چالشی میان کارآفرینان و این تامین کنندگان منابع مالی مطرح بوده و آن اینکه هر دو احساس می کردند، آن دیگری تنها به عنوان ابزاری برای رفع نیاز و رسیدن به هدف، به او می نگرد. چالشهای مداوم و جداشدن های زودهنگام و خونین، سرنوشت بسیاری از چنین سرمایه گذاران و کارآفریناین بوده است. اما در روابط میان کارآفرینان و سرمایه گذاران خطر پذیر، این سرمایه گذاران تنها نقش تأمین‌کنندگان منابع مالی را ندارند و با مشارکت در مدیریت، بازاریابی راهبردی و برنامه‌ریزی شرکت‌های مورد نظر، به رشد آن‌ها کمک می‌کنند. همچنین با اشتراک گذاری اعتبار تجاری و کانالهای ارتباطی خود، به بازارسازی و توسعه جایگاه شرکت نوپای نوآور و دانش بنیان در بازار کمک می کنند؛ آنها شریک کارآفرین می شوند، نه فقط در سود و زیان، که در فرآیند و توسعه کار. به بیان دیگر آنها فقط تأمین کنندۀ منابع مالی نیستند، سرمایه گذارانی هستند از جنس خود کارآفرینان. 

در تعریفی خلاصه سرمایه‌گذاری خطرپذیر (به انگلیسیVenture Capital ) عبارت است از تأمین سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین که مستعد جهش و رشد ارزش و البته ریسک فراوانی است. این شرکت‌ها در مراحل ابتدایی رشد و تکامل اقتصادی خود، مورد توجه سرمایه‌گذارانی هستند که با ارزیابی موشکافانه خود، شکاف سرمایه و کمبود نقدینگی شرکت‌های کارآفرین را جبران می‌کنند و در گروه سهام‌داران آن‌ها قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر با مدیریت فعالانه و برنامه‌ریزی در توسعه مدل‌های راهبردی، در کسب‌وکار هدف و ارزش افزوده و افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. رونق و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر موتور محرکه و محور اصلی رشد محصولات جدید و نوآوری در عرصه فناوری است. به عبارت دیگر سرمایه خطر ‌پذیر، پولی و اعتبارات مالی است که به‌همراه مشاوره های مدیریتی مداوم، بازارسازی، بازارگشایی و ...، توسط صندوق‌‌‌ها، نهادها و یا اشخاص حرفه ای فعال در این حوزه در اختیار شرکت‌‌‌های جوان نوپا، نوآور و آتیه‌دار قرار می‌گیرد. این سرمایه گذاران معمولاً، دارای کارشناسانی حرفه‌ای و مجرب در زمینه مدیریت کسب ‌‌‌و کار، حسابداری  امور مالی، بازاریابی و ... هستند که می‌توانند تجربیات و ارتباطات خود را (همراه با پشتیبانی مالی) در اختیار فنآفرینان، مخترعین، صاحبان ایده های تجاری و ... (که عمدتاً تخصص فنی در خور ولی دانش و مهارت تجاری کمی دارند) قرار دهند. شرکت سرمایه‌گذار را سرمایه گذار خطرپذیر و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود سرمایه خطرپذیر گفته می‌شود.

به سرمایه گذاری خطرپذیر، «سرمایه گذاری ریسکپذیر»، «سرمایه‌گذاری جسورانه» و «سرمایه‌گذاری کارآفرینانه» نیز گفته می شود، چرا که آنها نیز همانند کارآفرینان در سود و زیان شریک شده و با تصدی کرسی مدیریتی (معمولاً با حق امضاء مالی)، علاوه بر مشارکت در هدایت شرکت، تجربه تجاری و ارتباطات بازار خود را در اختیار این شرکتها قرار می دهند؛ نرخ موفقیت تجاری نوآوریهای تحت پوشش این نوع سرمایه گذاران بسیار بالاتر از میانگین است، به نحوی که ده‌‌‌ها سال است که سرمایه‌گذاران خطر ‌پذیر^{با حمایت از شرکت‌های کوچک، کارآفرین و فناورانه، نقش چشمگیری در خلق فرصت‌های شغلی، رشد اقتصادی و افزایش توان رقابت بین‌المللی کشورها داشته‌اند. شرکت‌های معتبری مانند «اپل»، «مایکروسافت» و «گوگل» از معروف‌‌‌ترین بنگاه‌هایی هستند که در مسیر توسعه ابتدایی خود از سرمایه‌های خطر ‌پذیر استفاده کرده‌اند.} 

این نوع سرمایه گذاری هم در آمریکا و هم در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، یکی از ارکان اصلی پیشرفت مبتنی بر نوآوری و تامین مالی کارآفرینی است. حتی در بسیاری از کشورها این نوع سرمایه گذاری مکمل بسیاری دیگر از نهادها و روشهای حمایت از نوآوری است، به نحوی که در اکثر کشورها مراکز رشد، پارکهای فناوری، مراکز شتابدهی و دیگر نهادها، غالباً یا اقدام به تاسیس نهادهای سرمایه گذاری خطر پذیر وابسته به خود کرده اند و یا تعاملی نزدیک با بازیگران این حوزه دارند. توسعه هر چه بیشتر این نوع سرمایه  گذاری، محرک سایر نهادهای اکوسیستم کارآفرینی و جزو اولین ملزومات توسعه کارآفرینی در ایران است. 

*مشاور سرمایه گذاری و مدرس دانشگاه

۲۲۴۳۹