ارکان حسابرسی داخلی و عملیاتی و فرآیندهای مرتبط

مقدمه:

در بررسی نقش حسابرسی داخلی و ارتباط فرآیندهای مرتبط با فعالیتهای هر بخش از هر یک از سیستمهای مالی با عملیات حسابرسی داخلی دیدگاههای مختلفی وجود دارد در این گفتار سعی میشود مقدمه ای کوتاه از تعاریف و ضرورتهای استقرار این سیستم در جایگاه عملیاتی مالی بیان نمود:

۱٫تعیین اهداف کلان

در هر شرکتی با توجه به ضرورت ها و شرایط حاکم ، اهداف کلان ، توسط هیئت مدیره، کمیته حسابرسی و مدیر عامل برای مدیریت حسابرسی داخلی تعیین می گردد.

۲ـ بررسی مقدماتی ۱ـ۲ـ کسب شناخت از واحد مورد مشاوره و آشنایی با قوانین، مقررات، دستورالعمل ها و آئین نامه های مرتبط با عملیات آن واحد ۲ـ۲ـ برگزاری جلسات مشترک با همکاران شاغل در واحدهای مورد مطالعه در تمامی سطوح مدیریتی و کارشناسی به منظور تجزیه و تحلیل فرآیند ها و تعیین کنترل ها ۳ـ۲ـ تهیه و تدوین کاربرگ های ماتریسی مرتبط با موضوع مورد رسیدگی

۳ـ تعیین نهایی بالاترین سطح اولویت در مورد فعالیت های مهم با ریسک متوسط و بالا با همکاری و هماهنگی همکاران واحد مورد مشاوره، ضمن برگزاری جلسات مشترک

۴ـ ارزیابی نتایج عملکرد ۱ـ۴ـ بررسی یافته ها و ریسک های شناسایی شده با همکاران در سطح کارشناس و بالاتر ۲ـ۴ـ بررسی یافته ها و ریسک های شناسایی شده با مدیریت ارشد و مدیریت واحد مورد مشاوره

۵ـ بررسی و تکمیل عملیات حسابرسی بررسی های تحلیلی و تهیه پیش نویس گزارش ضمن برگزاری جلسات مشترک با کارشناسان، رؤسا و مدیران واحد مورد مطالعه و در صورت لزوم مدیر عامل

۶ـ تدوین گزارش حسابرسی

۷ـ ارائه گزارش نهایی به مدیر عامل، کمیته حسابرسی و هیئت مدیره

۸ـ پی گیری و کمک به اجرای پیشنهادات مورد توافق (مندرج در گزارش)

انجمن حسابرسان داخلی (IIA) "فعالیت حسابرسی داخلی" را به شرح ذیل تعریف کرده است: واحد، بخش یا تیمی متشکل از مشاوران که خدمات مشاوره ای و اطمینان دهی مستقل و بیطرفانه به منظور افزودن ارزش و بهبود عملیات سازمان ارائه می کند. فعالیت حسابرسی داخلی با ایجاد رویکردی منظم و روشمند، به سازمان کمک می کند که جهت دستیابی به اهداف خود اثربخشی فرآیندهای مدیریت ریسک، کنترل و نظام راهبری را ارزیابی و بهبود بخشد.

خدمات مشاوره ای:

خدمات مشاوره ای عبارت است از فعالیت های مشاوره ای و خدمات مرتبط که ماهیت و دامنه آن بدون این که حسابرسان داخلی مسئولیت مدیریت را بعهده گیرند، به منظور افزایش ارزش و بهبود فرآیندهای مدیریت ریسک، کنترل و نظام راهبری سازمان، به شرکت ارائه می شود. خدمات مشاوره ای شامل فرآیندهای زیر می باشد: ۱٫ تعریف نیازهای تجاری ۲٫ تشخیص مشکل واحد مورد نظر ۳٫ جمع آوری اطلاعات ۴٫ پیشنهاد تغییرات ۵٫ پیشنهاد راه حل ۶٫ پیگیری و کمک به اجرای پیشنهاد

خدمات اطمینان دهی: خدمات اطمینان دهی عبارت است از رسیدگی عینی و هدفمند به شواهد، با هدف ارزیابی مستقل فرآیندهای مدیریت ریسک، کنترل و نظام راهبری سازمان. این ارزیابی شامل امور مالی، عملکرد، رعایت قوانین و مقررات و سیستم امنیتی می باشد.

افزودن ارزش: افزودن ارزش یعنی ایجاد ارزش با استفاده از فرصت ها برای دستیابی به اهداف سازمان، کاهش ریسک های آن، شناسایی راه های بهبود عملیات که با کمک خدمات مشاوره و اطمینان دهی انجام می شود.

مدیریت ریسک: فرایند مستندسازی تصمیم های اتخاذ شده همراه با شناسایی و به‌کارگیری معیارهایی که با استفاده از آنها بتوان ریسک را به سطحی قابل قبول رساند.

کنترل: هر اقدامی که توسط هیئت مدیره، مدیریت ارشد و سایرین برای مدیریت ریسک و افزایش احتمال دستیابی به اهداف سازمان انجام می شود.

نظام راهبری: مجموعه ای از فرآیندها و ساختارهایی که توسط هیئت مدیره به منظور آگاهی دادن، هدایت، مدیریت و نظارت بر فعالیت های سازمان در جهت تحقق اهداف تعیین شده ایجاد گردد.

تعریف حسابرسی عملیاتی: فرآیند منظم و روشمند ارزیابی اثربخشی، کارایی و صرفه اقتصادی عملیاتی سازمان و گزارش ارزیابی همراه با پیشنهادهای علمی به اشخاص ذیصلاح برای بهبود عملیات.

اثربخشی: عبارت است از میزان دستیابی به اهداف

کارایی: عبارت است از نسبت نتایج به دست آمده از عملیات به منابع مصرف شده. عملیاتی کارا است که با استفاده از روش های بهینه حداکثر بازده را با صرف حداقل منابع تامین کند.

صرفه اقتصادی: عبارت است از تلاش در جهت حداقل کردن هزینه تحصیل و استفاده از منابع سازمان با حفظ کیفیت مناسب.

۴٫واحد حسابرسی داخلی، در راستای تحقق فهم کسب و کار بورس، پیاده سازی بخشی از ارکان نظام راهبری شرکتی و اجرای حسابرسی مستمر؛ بدون محدودیت به کلیه عملیات های شرکت، ثبت ها، داده ها، برنامه های کامپیوتری، دارایی، مدیریت ارشد، هیات مدیره و کمیته حسابرسی دسترسی داشته باشد و تحت نظارت هیئت مدیره و کمیته حسابرسی مشغول به فعالیت می باشد که اهم این خدمات به شرح ذیل است:

1. حسابرسی مالی که به صورت مستمر انجام می شود.
2. بررسی موارد خاص که شامل گزارشات مورد نظر هیئت مدیره، کمیته حسابرسی و مدیر عامل یا سایر مدیریت ها صورت می گیرد.
3. حسابرسی عملیاتی بر مبنای تعیین ریسک و اولویت بندی اهداف صورت می گیرد.

رویکرد این واحد بیشتر ارائه خدمات مشاوره به مدیریت های مختلف شرکت جهت ارتقا کارایی و اثربخشی آن ها است. حسابرسی عملیاتی با نظر هیئت مدیره، کمیته حسابرسی، مدیرعامل یا واحد مورد مشاوره در راستای اهداف کلان شرکت شروع می شود، پس از کسب شناخت از واحد مورد مشاوره، برنامه حسابرسی و زمان بندی آن تدوین و اطلاعات مرتبط جمع آوری می گردد. سپس ضمن تکمیل یافته های حسابرسی، واحد مورد رسیدگی را در جریان مخاطرات یافته ها قرار داده و از نظرات مدیر عامل، مدیریت مربوطه برای ارائه بهترین پیشنهادها که قابل اجرا باشند،استفاده می گردد. پیشنهادها نه تنها باید موجب افزایش کارایی، اثربخشی عملیات شوند بلکه باید ویژگی با صرفه اقتصادی و قابلیت اجرا بودن را دارا باشند. مهم ترین وظیفه این مدیریت برطرف نمودن موانع در جهت اجرایی شدن این پیشنهادها می باشد.