صورت های مالی اساسی و آشنایی با عناصر آن

بر اساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران، مجموعه کامل صورت های مالی، شامل ترازنامه ، صور ت سود و زیان ،صورت سود زیان جامع، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت های توضیحی است.

ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد را صورت های مالی اساسی می نامند.دیگر اقلام تشکیل دهنده گزارشگری مالی مواردی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت شرکت و گزارش های تحلیلی آنان است که همراه با گزارش حسابرس مستقل (و حسب مورد گزارش بازرس قانونی) و صورت ها ی مالی ، مجموع های تحت عنوان گزارش گری مالی سالانه را تشکیل می دهد.سایر گزارش های مالی ، که به طور موردی و با اهداف خاص تهیه می شود، در برگیرنده مواردی از قبیل گزارش های مالی تهیه شده  به منظور دریافت تسهیلات مالی از بانک ها،گزارش توجیهی هیئت مدیره جهت افزایش سرمایه در مورد شرکت های سهامی و اظهارنامه مالیاتی است. صورت ها ی مالی،اثرات مالی معاملات و سایر رویدادها را از طریق طبقه بندی کلی آن ها برحسب خصوصیات اقتصادی خود نمایش می دهد.صورت های مالی باید حداقل به طور سالانه ارائه شود و هریک از اقلام آن باید به وضوح قابل تشخیص باشد. هم چنین،اطلاعات زیر باید به گونه های مشخص نشان داده شود:

1. نام شرکت و شکل حقوقی آن؛
2. عنوان صورت مالی
3. تاریخ ترازنامه یا دوره مالی؛
4. واحد پول گزارشگری؛
5. سطح دقت به کار رفته در ارائه ارقام صورت های مالی.

تصویر زیر نحوه ارائه این اطلاعات را در صورت سود و زیان شرکت نادری نشان می دهد. همان گونه که مشاهده می کنید، معمولاً این اطلاعات قبل از ارائه اقلام صورت مالی، در بخش ابتدایی هر صورت، ارائه می شوند. نام شرکت و شکل حقوقی آن قبل از سایر اطلاعات ارائه می شود. این تصویر،نشان می دهد که شرکت نادری به شکل سهامی عام فعالیت می کند.برخی دیگر از سایر انواع متداول شرکت ها از نظر شکل حقوقی عبارت اند از: سهامی خاص، با مسئولیت محدود، تضامنی و تعاونی.

عنوان صورت مالی پس از نام و شکل حقوقی شرکت ارائه می شود. پس از نام صورت مالی، تاریخ تهیه صورت مالی یا دوره ای که صورت مالی برای پوشش آن تهیه شده است ارائه می شود. ترازنامه برای یک تاریخ مشخص تهیه می شود. بنابراین، تاریخ ترازنامه به این صورت ارائه می شود: ۲۹ اسفندماه۱۳۹۱٫اما سه صورت مالی اساسی دیگر یعنی صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد، برای دوره حسابداری (معمولاً یک سال حسابداری) تهیه می شوند. در اغلب موارد، به منظور افزایش سودمندی اطلاعات گزارش شده، صورت های مالی به صورت مقایسه ای ارائه می شوند.

در این تصویر اطلاعات صورت سود و زیان برای دو سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۰ گزارش شده است. در هر صورت مالی باید واحد پول گزارشگری (در این تصویر ریال) و سطح دقت(در این تصویر میلیون) ارائه شود. بنابراین رقم ۳۴۵۰ گزارش شده برای درآمد فروش سال ۱۳۹۱ به این معنی است که فروش شرکت نادری در این سال،۳۴۵۰ میلیون ریال بوده است.

شرکت سهامی عام نادری
صورت سود و زیان
برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفندماه ۱۳۹۱
عنوان حساب	۱۳۹۱ (میلیون ریال)	۱۳۹۰ (میلیون ریال)
درآمد فروش	۳٫۴۵۰	۳٫۰۱۰

اطلاعات ضروری هر صورت مالی در جدول فوق نمایش داده شده است.  

ترازنامه

ترازنامه که برخی اوقات صورت وضعیت مالی نیز نامیده میشود، داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه شرکت را در یک زمان معین گزارش می کند. این صورت مالی در خصوص ماهیت و مبالغ سرمایه گذاری شده توسط شرکت در منابع اقتصادی (داراییها)، تعهدات شرکت در قبال بستانکاران (بدهی ها) و حقوق صاحبان سرمایه در خالص دارایی ها، اطلاعاتی فراهم میآورد. در فصل ۹ ،اقلام تشکیل دهنده ترازنامه و نحوه تهیه و تنظیم ترازنامه طبقه بندی شده به تفصیل بیان می شود.

 

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان، گزارشی است که موفقیت عملیات یک شرکت را برای یک دوره معین اندازه گیری می کند. از صورت سود و زیان برای تعیین سودآوری و ارزش سرمایه گذاری در یک شرکت استفاده می شود. این صورت مالی اطلاعاتی فراهم می آورد که به سرمایه گذاران و بستانکاران در پیش بینی مبالغ،زمانبندی و عدم اطمینان مربوط به جریان های نقدی آتی کمک می کند.  

صورت سود و زیان جامع

صورت سود و زیان جامع، گزارشی است که کل درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی دوره را که به صاحبان سرمایه قابل انتساب است، به تفکیک اجزای تشکیل دهنده آنها نشان دهد. برخی مواقع درآمدها و هزینه ها مستقیما به حساب حقوق صاحبان سرمایه منظور میشوند. این درآمدها و هزینه ها در صورت سود و زیان منعکس نمی شوند. برای آگاهی استفاده کنندگان از کلیه جنبه های عملکرد مالی شرکت در طی دوره، صورت سود و زیان جامع تهیه می شود تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه های مختلف دوره نشان داده شود.

صورت سود و زیان جامع موارد زیر را به ترتیب نشان میدهد:

• سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان؛
• سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده به تفکیک؛
• تعدیالت سنواتی.

نمونه هایی از سایر درآمدها و هزینه های شناسایی شده شامل موارد زیر است:

1. درآمدهـا و هزینه های ناشی از تجـدیـد ارزیابی داراییهای ثابت مشهود
2. سود و زیان حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی.

جدول صورت سود و زیان جامع فرضی شرکت نادری را نشان میدهد.

شرکت سهامی عام نادری
صورت سود و زیان جامع
برای سال مالی منتهی به ۲۹ اسفندماه ۱۳۹۱
عنوان حساب	سال ۱۳۹۱	سال۱۳۹۰
سود خالص سال	۳۷	۷
مازاد ناشی از تجدید ارزیابی دارایی ها	۴	۶
سود (زیان) تحقق نیافته سرمایه گذاری ها	(۳)	۷
سود جامع سال مالی	۳۸	۲۰

 

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد، دریافتهای نقدی، پرداختهای نقدی و خالص تغییر در وجوه نقد حاصل از فعالیت های مختلف شرکت را در طی یک دوره مالی گزارش می کند. اطلاعات صورت جریان وجوه نقد به سرمایه گذاران، بستانکاران و سایر افراد کمک می کند تا توانایی شرکت را در ایجاد وجه نقد برای پرداخت سود سهام، بازپرداخت بدهی ها و سایر نیازهای نقدی ارزیابی کنند.

همانگونه که تصویر زیر نشان داده شده است، این صورت مالی، جریانهای نقدی طی دوره را تحت سرفصل های اصلی زیر گزارش می کند:

• فعالیت های عملیاتی؛
• بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی؛
• مالیات بر درآمد؛
• فعالیت های سرمایه گذاری؛
• فعالیت های تأمین مالی.

شرکت نادری (سهامی عام)
شرح فعالیت	میلیون ریال
فعالیتهای عملیاتی:
جریان خالص ورود وجه نقد ناشیاز فعالیتهای عملیاتی	۷٫۰۰۰
بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی:
جریان خالص ورود وجه نقد ناشی از بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی	۶۵۰
مالیات بر درآمد:
مالیات بر درآمد پرداختی	(۲٫۹۰۰)
فعالیت های سرمایه گذاری:
جریان خالص خروج وجه نقد ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری	(۱٫۵۵۰)
جریان خالص ورود وجه نقد قبل از فعالیت های تأمین مالی	۳٫۲۰۰
فعالیت های تأمین مالی
جریان خالص ورود وجه نقد ناشی از فعالیت های تأمین مالی	۱۵۰
خالص افزایش در وجه نقد	۳٫۳۵۰
مانده وجه نقد در آغاز سال	۳۰٫۰۰۰
مانده وجه نقد در پایان سال	۳۳٫۳۵۰

 

عناصر صورت های مالی

یکی از بخش های با اهمیت چارچوب نظری، عناصر اصلی یا تعاریفی است که در این چارچوب وجود دارد. حسابداری از واژگان متعدد با تعاریف و معانی متمایز و خاصی استفاده می کند. این واژگان، زبان تجارت یا زبان فنی حسابداری را شکل میدهد. یکی از این واژه ها، دارایی است. آیا دارایی چیزی است که به شرکت تعلق دارد؟ یا دارایی چیزی است که شرکت حق استفاده از آن را دارد؟ و یا دارایی چیز با ارزشی است که شرکت از آن به منظور ایجاد درآمد استفاده می کند؟

در ادامه، عناصر صورت های مالی به همراه تعاریف آنها ارائه شده است:

دارایی

عبارت است از حقوق شرکت نسبت به منافع اقتصادی آتی یا سایر راه های دستیابی مشروع به آن منافع که در نتیجه معاملات‌ یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل شرکت درآمده است.

بدهی

عبارت است از تعهد انتقال دارایی ها توسط شرکت ناشی از معاملات یا سایر رویدادهای گذشته

حقوق صاحبان سرمایه

عبارت است از باقیمانده ی داراییها پس از کسر کل بدهی های شرکت.

آورده صاحبان سرمایه

عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه، ناشی از سرمایه گذاری در شرکت جهت کسب یا افزایش حقوق مالکانه

ستانده صاحبان سرمایه

عبارت است از کاهش در حقوق صاحبان سرمایه، ناشی از انتقال دارایی ها به صاحبان سرمایه یا ایجاد بدهی در قبال آنها به منظور کاهش حقوق مالکانه و یا توزیع سود.

درآمد

عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه به جز مواردی که به آورده صاحبان سرمایه مربوط است.

هزینه

عبارت است از کاهش، در حقوق صاحبان سرمایه به جز مواردی که به ستانده صاحبان سرمایه مربوط است.   صورتهای مالی اساسی یکی از گزارشات حسابداری بسیار با اهمیتی است و شما برای تسلط به این گزارشات لازم هست به مفاهیم و تعاریف مرتبط با صورتهای مالی اساسی تسلط کافی کسب نمائید.امیدواریم که این آموزش مورد استفاده شما عزیزان قرار گرفته و خوشحال خواهیم شد ما را از نظرات ارزشمند خود مطلع سازید.