هجوم جوانان دهه ۶۰ و ۷۰ به بازار کار

به گزارش ایران‌جیب به نقل از تسنیم، نرخ بیکاری نشان دهنده روند سیاست‌های اقتصادی دولت در مسیر درست و پیشرفت  است. افزایش تعداد بیکاران نشان دهنده بدتر شدن اوضاع اقتصادی و تولید است و در مقابل رونق اشتغال و کاهش نرخ بیکاری به معنی بهبود فعالیت‌های اقتصادی است. اما با تمام این اوصاف بازار کار ایران سال‌هاست با سیل انبوهی از متقاضیان کار مواجه است که می توان گفت  دستکم نیمی از آنها را فارغ التحصیل تشکیل می‌دهند به همین دلیل آنها توقع دارند امکانات بهتری برای اشتغال با میزان تحصیلات خود داشته باشند.

تحولات جمعیتی کشور

دفتر آمار و پایش اقتصادی معاونت پژوهشی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی گزارش " بررسی تحولات بازار کار ایران، فصل دوم ۱۳۹۴" را منتشر کرد.

در ابتدای این گزارش که به همت کارشناسان این موسسه پژوهشی به ریاست مسعود نیلی مشاور ارشد اقتصادی رئیس جمهور تهیه گردید، تاکید شد که مطالب این گزارش یافته های پژوهشگران موسسه است و بازگو کننده دیدگاه های رسمی موسسه نیست. تحولات جمعیتی کشور به لحاظ ترکیب سنی افراد متقضای کار و تعداد آنها بر عرضه نیروی کار اثر گذار است. در نمودار ۱ روند تحولات جمعیت ۱۰ساله و بیشتر (جمعیت در سن کار) طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳ وفصل اول و دوم سال ۱۳۹۴ ترسیم شده است.

همان گونه که در این نمودار مشاهده می‌شود جمعیت ۱۰ساله و بیشتر ایران طی سال‌های مورد بررسی رشد زیادی داشته است. جمعیت در سن کار از حدود۵۶ میلیون نفر در سال ۱۳۸۴، به بیش از ۶۲ میلیون نفر در سال ۱۳۸۹ می‌رسد. اما از سال ۱۳۹۰ از سرعت افزایش جمعیت در سن کار کمی کاسته شده به طوریکه از ۶۲ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به ۶۴ میلیون نفر در سال ۱۳۹۳ می‌رسد.

نرخ رشد جمعیت در سن کار در دوره مورد بررسی روند نزولی دارد و میانگین آن طی  سال‌های ۱۳۸۴ تا۱۳۸۹ برابر ۱٫۹ درصد و برای سال‌های ۱۳۹۰ به بعد در حدود ۱درصد است. علت اصلی این موضوع آن است که اثر رشد جمعیت دهه ۶۰ بر افزایش جمعیت در سن کار به تدریج در سال‌های دهه ۸۰ تخلیه شده است. نکته قابل  توجه در نمودار این است که با وجود رشد جمعیت ۱۰ساله و بیشتر در کل کشور؛ در مناطق روستایی کشور جمعیت در سن کار در ۱۰سال گذشته در حدود ۷۰۰ هزار نفر کاهش یافته است.

بدین معنی که مهاجرت از روستا به شهر به میزان بوده است که نه تنها سبب خنثی شدن رشد جمعیت در سن کار در مناطق روستایی شده، بلکه از میزان جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر در مناطق روستایی کاسته است. با اینکه هنوز تعداد زیادی از جوانان متولد دهه ۶۰ به بازار کار وارد نشده اند و این مسئله باعث کشیده شدن تقاضای کار دهه شصتی ها به دهه ۹۰ شده است. متولدین سال های اول دهه ۷۰ نیز به زودی وارد بازار کار خواهند شد.

 اما در ادامه گزارش موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی آمده است.

افزایش جمعیت در سن کار در سال ۹۴

روندهای ذکر شده در فصل دوم سال ۱۳۹۴ نیز تداوم داشته است. شایان ذکر است جمعیت در سن کار در فصل دوم سال ۱۳۹۴ نسبت به فصل مشابه سال قبل به میزان ۶۷۳٫۸ هزار نفر افزایش یافته است. در نمودار ۲ تحولات جمعیتی گروه‌های سنی ۱۵تا۳۴ سال نشان داده شده است. بر اساس این نمودار،‌افزایش جمعیت گروه های سنی ۲۵ تا۳۴ سال و در مقابل کاهش جمعیت گروه‌های سنی ۱۵ تا ۲۴ سال  در سال‌های اخیر می‌توان به ورود موج جمعیتی دهه ۶۰به گروه های سنی ۲۵ تا۳۴ سال نسبت داد.

نکته قابل توجه در این نمودار آن است که از سال ۱۳۹۴ به بعد موج جمعیتی مذکور از گروه سنی ۲۵تا۲۹ به تدریج وارد گروه سنی بالاتر از ۳۰ سال خواهد شد. بر این اساس و با توجه به اینکه این گروه سنی با احتمال کم‌تری با انگیزه ادامه تحصیل از جمعیت فعال خارج می‌شوند می توان انتظار داشت در سال‌های آتی فشاری قابل توجه از ناحیه ورود آنها به بازار کار وارد شود.

نرخ مشارکت و جمعیت فعال

هدف از این بخش بررسی تحولات طرف عرضه نیروی کار د راقتصاد  ایران است. عرضه نیروی کار از مجموع تصمیم افراد حاضر در جمعیت یک کشور برای ورود به بازار کار به دست می آید. به تعداد افرادی که در یک مقطع زمانی در بازار کار حضور دارند(اعم از شاغل یا بیکار) جمعیت فعال گفته می‌شود، که نسبت این جمعیت به کل جمعیت ۱۰سال به بالا که توانایی کار کردن دارند نرخ مشارکت نامیده می‌شود. در نمودار ۳ جمعیت فعال در اقتصاد ایران طی سال‌های ۱۳۸۴ تا فصل دوم ۱۳۹۴ ترسیم شده است. نمودار ۳ نشان می دهد جمعیت فعال طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۳ افزایش چندانی نداشته و تا سال ۱۳۹۱ تقریباً‌ثابت بوده است. در حالی که طی همین سال ها جمعیت در سن کار بیش از ۷ میلیون نفر افزایش یافته است.( نمودار ۱).

نتیجه این تحولات کاهش نرخ مشارکت است که در نمودار ۴قابل مشاهده می‌باشد.

نکته مهمی که در نمودار ۳ و نمودار ۴ وجود دارد آن است که به نظر می‌رسد تغییرات جمعیت فعال و در نتیجه نرخ مشارکت از سال ۱۳۹۳ به بعد متفاوت از سال‌های قبل است. زیرا علاوه بر آنکه روند کاهشی نرخ مشارکت متوقف شده، الگوی فصلی آن نیز به کلی تغییر کرده است. بدین معنی که از فصل ابتدایی سال ۱۳۹۳ تصمیم جمعیت غیر فعال برای خارج ماندن از بازار کار تغییر کرده است و بخشی از این جمعیت تصمیم به جستجو برای یافتن شغل گرفته‌اند. جمعیت فعال کشور طی یک روند صعودی ۲۳٫۶۳۷ میلیون نفر در فصل ابتدایی سال ۱۳۹۳ به ۲۵٫۱۳ میلیون نفر در فصل دوم سال ۱۳۹۴ رسیده است.

 مطابق نمودار۳، جمعیت فعال کشور در فصل دوم سال ۱۳۹۴ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۱٫۳۸۲ میلیون نفر افزایش یافته است که از این میزان سهم زنان ۷۰۳٫۳ هزار نفر و سهم مردان ۶۷۸٫۷ هزار نفر بوده است. ادامه روند افزایشی جمعیت فعال در طی فصول بعدی ۱۳۹۴ می‌تواند تحولات جدیدی را در بازار کار کشور رقم بزند.

نرخ مشارکت نیز تصویر مشابهی با جمعیت فعال دارد به طوریکه طی یک روند صعودی از ۳۷٫۶ درصد از فصل ابتدایی سال ۱۳۹۳ به ۳۸٫۹ درصد در فصل دوم سال ۱۳۹۴ می‌رسد. شایان ذکر است نرخ مشارکت در فصل دوم سال ۱۳۹۴ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۱٫۷ درصد افزایش یافته است.