آشنایی با کار در جریان ساخت و گردش آن در حسابداری تولیدی

کار در جریان ساخت یکی از سه ضلع حسابداری تولیدی است و اهمیت بسزایی در حسابداری تولیدی دارد و اگر قصد داریم در یک شرکت تولیدی فعالیت کنیم حتما باید به مفهوم کار در جریان ساخت و ثبت های حسابداری کار در جریان ساخت و ماهیت آن آشنا باشیم.بسیاری از حسابدارهایی که در شرکت های تولیدی کار می کنند به دلیل سخت بودن فرآیند شناسایی موجودی کار در جریان ساخت،آن را گردش حسابداری حذف می کنند ولی این اشتباه بزرگی است و با این عمل یک بخش بزرگی از موجودی ها از گزارشات حسابداری آن واحد تولیدی حذف می گردد و در عمل گزارشات استخراج شده دارای اشکال و ایراد می باشد.

 

تعریف کار درجریان ساخت

کار در جریان ساخت به آن دسته از موجودی های یک واحد تولیدی اطلاق میگردد که نه جزو مواد اولیه بوده و نه جزو محصولات ساخته شده واحد تولیدی.در واقع کار در جریان ساخت آن دسته از کالاهایی هستند که بصورت ناتمام در خط تولیدی واحدهای تولیدی یا در انبارهای مرتبط با این کالاها نگهداری می شوند.کار در جریان ساخت با موجودی کالای نیمه ساخته تفاوت دارد!!

کار در جریان ساخت به ما می گوید که چه میزان مواد اولیه در خط تولید داریم که هنوز تغییر شکل دلخواه ما را پیدا نکرده اند یا اینکه در حال تغییر شکل و ماهیت هستند در حالی که کالاهای نیمه ساخته آن دسته از کالاهایی هستند که الان شکل مورد نظر را پیدا کرده اند و دیگر امکان برگشت به ماهیت قبلی را ندارند. بطور  مثال یک شرکت تولید کننده بیسکوئیت را در نظر بگیرید.در این شرکت آرد جزو مواد اولیه این شرکت محسوب می شود که در انبار مواد اولیه نگهداری می شود.

حال اگر آرد را از انبار مواد اولیه خارج و به خط  تولید ارسال کنیم از موجودی مواد اولیه خارج شده و به عنوان کار در جریان ساخت محسوب میگردد.اگر آن را به عنوان کالای نیمه ساخته محسوب کنیم اشتباه می باشد چون هنوز برای ما محرض نشده که تغییر شکل داده است یا خیر.اگر بر اساس اسناد مثبته به ما اثبات شود که آرد تبدیل به خمیر و بسکوئیت شده،باید آن بخش از آرد که تبدیل به خمیر یا بیسکوئیت پخته شده،همان بخش را باید به عنوان موجودی کالای نیمه ساخته منظور کنیم.

نتیجه گیری اینکه کار در جریان ساخت با کالای نیمه ساخته تفاوت دارد.  

ثبت های حسابداری کار در جریان ساخت

کار در جریان ساخت زیر مجموعه حساب کل موجودی های کالا می باشد و ماهیت آن نیز بدهکار.زمانی که مواد اولیه از انبار مواد اولیه به خط تولید ارسال می گردد،حساب کار در جریان ساخت بدهکار می شود و حساب موجودی مواد اولیه بستانکار.

زمانی که کار در جریان ساخت از خط تولید به انبار نیمه ساخته تحویل داده می شود موجودی کالای نیمه ساخته بدهکار و حساب کار در جریان ساخت بستانکار می شود.

زمانی که کالای نیمه ساخته از انبار نیمه ساخته،به خط تولید بعدی منتقل می شود در این صورت مجددا کار در جریان ساخت بدهکار می شود و موجودی کالای نیمه ساخته بستانکار میگردد.هر چقدر این سیکل تکرار گردد در ثبت های حسابداری آن تفاوتی ایجاد نمی گردد و ثبت های حسابداری نیز تکرار میگردند.

 

فرم های مرتبط با کار در جریان ساخت

واحد انبار برای ورود و خروج کالاها از فرم های مختلفی استفاده می کند و هر کدام از این فرم ها کاربردهای خاص خود را دارد.مثلا فرم حواله مصرف،ارسال به تولید،رسید دریافت از تولید و غیره.همان طور که در بالا اشاره کردم، کار در جریان ساخت زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که ما بخواهیم کالایی را از انبار مواد اولیه یا از انبار نیمه ساخته و یا از انبار یک خط تولید به خط تولید دیگری ارسال کنیم.هر کدام از این رویدادها نیازمند سند مثبته می باشد.برای ارسال کالا از انبار مواد اولیه به خط تولید نیازمند فرم حواله مصرف مرکز یا پروژه هستیم.اگر از فرم حواله مصرف مرکز یا حواله مصرف پروژه استفاده کردیم در این صورت حساب کار در جریان ساخت بدهکار و حساب موجودی مواد اولیه بستانکار میگردد.

اگر کالایی را از انبار نیمه ساخته به خط تولید ارسال کنیم در این صورت کار در جریان ساخت بدهکار و موجودی کالای نیمه ساخته بستانکار می گردد.در ضمن ما اگر کالای نیمه ساخته را از خط تولید تحویل گرفتیم باید از فرم رسید انبار از نوع تولید استفاده کنیم و در این صورت موجودی کالای نیمه ساخته بدهکار میگردد و کار در جریان ساخت بستانکار می شود.

اگر کالای نیمه ساخته ارسال شده به خط تولید را بعد از تکمیل در انبار محصول رسید کنیم،در این صورت موجودی کالای ساخته شده یا محصول بدهکار می گردد و کار در جریان ساخت بستانکار می شود.در این مرحله از فرم رسید از نوع تولید استفاده میکنیم.

 

مدل قیمت گذاری کار در جریان ساخت و کالای نیمه ساخته

برای قیمت گذاری کار در جریان ساخت و موجودی کالای نیمه ساخته از دو مدل می توانیم استفاده کنیم:

1. قیمت گذاری با نرخ واقعی
2. قیمت گذاری با نرخ استاندارد

 

قیمت گذاری کار در جریان ساخت و کالای نیمه ساخته با نرخ واقعی

در این حالت تمامی اسناد مثبته مربوط به کار در جریان ساخت با بهای تمام شده محاسبه شده و به نرخ واقعی قیمت گذاری شده و اسناد حسابداری آنها صادر میگردد.رسیدهای انبار و حواله های انبار با قیمت واقعی ریالی شده و ثبت های حسابداری صادر می شود.

نکته مهمی که ما باید به آن توجه کنیم این هست که قیمت, واقعی کالاها در شرکت های تولیدی معمولا در پایان سال مشخص می گردد و ریالی کردن بر اساس این نرخ خیلی ساده و راحت نمی باشد مگر اینکه شما برای بدست آوردن نرخ واقعی کار در جریان ساخت و کالای نیمه ساخته خود برنامه ریزی کرده و از نرم افزارهای حسابداری مناسب استفاده نمائید.

قیمت گذاری کار در جریان ساخت و کالای نیمه ساخته با نرخ استاندارد

در این روش قیمت گذاری ما از یک نرخ استاندارد استفاده کرده و اسناد مثبته مربوط به ورود و خروج کار در جریان ساخت و موجودی کالای نیمه ساخته را با نرخ استاندارد ریالی می کنیم.ذکر این نکته ضروری است که وقتی شما از نرخ استاندارد استفاده می کنید دو حساب معین به نام انحراف نرخ خرید کالای نیمه ساخته و انحراف نرخ مصرف نیمه ساخته مطرح می شوند.

در این مدل اگر سند مثبته رسید انبار از نوع تولید صادر گردد،در این صورت موجودی کالای نیمه ساخته بدهکار و کار در جریان ساخت بستانکار میگردد فقط اینکه شما باید علاوه بر نرخ واقعی،نرخ استاندارد را نیز برای سند حسابداری لحاظ نمائید.در صورتی که نرخ استاندارد کمتر از نرخ واقعی باشد در این صورت موجودی کالای نیمه ساخته شده بدهکار/ انحراف نرخ کالای نیمه ساخته(ما به تفاوت نرخ استاندارد و نرخ واقعی) بدهکار و کار در جریان ساخت بستانکار می باشد.در صورتی که نرخ استاندارد بیشتر از نرخ واقعی باشد موجودی کالای نیمه ساخته شده بدهکار/ انحراف نرخ کالای نیمه ساخته(ما به تفاوت نرخ استاندارد و نرخ واقعی) بستانکار و کار در جریان ساخت بستانکار می باشد.

لطفا به مثال زیر دقت نمائید: شرکت پارمیس تولید کننده بیسکوئیت می باشد و اطلاعات زیر مفروض است: موجودی ابتدای دوره کار در جریان ساخت کالای الف ۲۰٫۰۰۰ ریال نرخ واقعی کالای الف در سال ۹۸ برابر با ۱٫۲۰۰ ریال می باشد. نرخ استاندارد کالای الف در سال ۹۸ برابر با ۱٫۰۰۰ ریال می باشد. مطلوبست ثبت حسابداری کار در جریان ساخت برای رسید انبار تولید با مقدار ۱۰ واحد برای کالای الف:

شرح حساب	بدهکار	بستانکار
موجودی کالای نیمه ساخته	۲٫۰۰۰
انحراف نرخ خرید کالای نیمه ساخته	۱۰٫۰۰۰
کار در جریان ساخت		۱۲٫۰۰۰

در صورتی که نرخ واقعی کالای الف در سال ۹۸ برابر با ۹۰۰ ریال باشد در این صورت ثبت های حسابداری کار در جریان ساخت و موجودی کالای نیمه ساخته به شرح زیر می باشد:

شرح حساب	بدهکار	بستانکار
موجودی کالای نیمه ساخته	۱۰٫۰۰۰
انحراف نرخ خرید کالای نیمه ساخته		۱٫۰۰۰
کار در جریان ساخت		۹٫۰۰۰

 

در صورتی که کالای نیمه ساخته به خط تولید ارسال گردد از فرم حواله استفاده می گردد و در صورتی که از نرخ استاندارد استفاده کنیم ثبت های حسابداری آن به شرح زیر می باشد.فرض می کنیم نرخ واقعی ۱٫۰۸۰ ریال باشد در این صورت ثبت های حسابداری کار در جریان ساخت و نیمه ساخته به شرح زیر می باشد:

شرح حساب	بدهکار	بستانکار
کار در جریان ساخت	۱۰٫۸۰۰
انحراف نرخ خرید کالای نیمه ساخته		۸۰۰
موجودی کالای نیمه ساخته		۱۰٫۰۰۰

در صورتی که نرخ استاندارد بیشتر از نرخ واقعی باشد در این صورت ثبت های حسابداری زیر باید صادر گردد.فرض می کنیم نرخ واقعی ۹۵۰ ریال باشد:

شرح حساب	بدهکار	بستانکار
کار در جریان ساخت	۹٫۵۰۰
انحراف نرخ خرید کالای نیمه ساخته	۵۰۰
موجودی کالای نیمه ساخته		۱۰٫۰۰۰

 

کار در جریان ساخت و موجودی کالای نیمه ساخته با هم ارتباط مستقیم دارند ولی از نظر معنا و مفهوم متفاوت می باشند و ما باید قدرت تمیز دادن این دو را داشته داشیم.ما در این آموزش کار در جریان ساخت و موجودی کالای نیمه ساخته و ثبت های حسابداری آنها را نیز برای شما بیان کردیم و امیدواریم که این آموزش مورد استفاده شما عزیزان قرار بگیرد.